Mục lục
Quy trình Thiết kế UX/UI là một quy trình sáng tạo và linh hoạt, tập trung vào người dùng và giải quyết vấn đề. Khám phá cách áp dụng Design Thinking để tạo ra trải nghiệm người dùng và mang lại giá trị thực sự cho sản phẩm.
1. Giới thiệu
Nói chung, nếu bạn đọc bài viết này thì chắc bạn cũng đã biết đến UX là gì rồi. Nói đơn giản, UX là trải nghiệm người dùng, quá trình tương tác với một sản phẩm, dịch vụ hoặc hệ thống. Từ đó khách hàng sẽ cảm nhận, cho ý kiến và đánh giá về sản phẩm như thế nào.
Trên hành trình từ ý tưởng ban đầu cho đến sản phẩm hoàn chỉnh, quy trình Thiết kế UX/UI là cốt lõi để tạo ra giao diện tương tác hấp dẫn và trải nghiệm người dùng xuất sắc. Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá quy trình này một cách chi tiết.
2. Tổng quan về vai trò của UX/UI Designer trong quy trình phát triển sản phẩm
Khi một sản phẩm nằm trong vòng đời phát triển, nhóm phát triển có thể cần dành nhiều thời gian làm việc trong một giai đoạn hơn là các giai đoạn khác, hoặc lặp lại một số giai đoạn dựa trên phản hồi. Nhìn chung, việc phát triển sản phẩm theo hướng nào (Scrum, Waterfall hay kết hợp cả hai), thì việc thực hiện các giai đoạn theo đúng trình tự là rất quan trọng.
Quy trình phát triển sản phẩm
Trong quy trình phát triển sản phẩm, vai của UX/UI Designer chỉ thật sự nổi bật trong giai đoạn 3- Design, vì UX/UI Designer sẽ phát triển những ý tưởng cho sản phẩm sau khi đã qua giai đoạn 1- Brainstorm và giai đoạn 2- Define. Trong giai đoạn 3 này, các UX/UI Designer sẽ vẽ các wireframe, là các đường viền hoặc bản phác thảo của sản phẩm, sau đó chuyển sang tạo prototype, là các mô hình ban đầu của một sản phẩm truyền tải chức năng của nó.
Thật sự, cụ thể từng nhiệm vụ của UX/UI Designer trong quy trình phát triển sản phẩm sẽ còn rất nhiều để có thể kể hết trong bài viết này. Nên bạn có thể tham khảo bài viết liên quan này nhé:
3. Quy trình thiết kế UX trong mô hình design thinking
Không có một con số cụ thể về cách tiếp cận hay quy trình thiết kế UX, vì tuỳ thuộc vào doanh nghiệp và mỗi người khác nhau mà có thể áp dụng các biến thể khác nhau dựa trên nhu cầu và sở thích cụ thể của họ. Tuy nhiên, có một số quy trình thiết kế UX phổ biến được sử dụng rộng rãi trong hiện nay như Thiết kế tập trung vào người dùng (User-Centered Design – UCD), Design Thinking, Agile UX (kết hợp nguyên tắc thiết kế UX với Agile), Quy trình Kiến trúc thông tin (Information Architecture – IA), quy trình Double Diamond,….
Nổi bật trong đó là Design Thinking process được sử dụng rộng rãi, quy trình này đặc biệt hữu ích trong việc giải quyết các vấn đề phức tạp và tạo ra giải pháp sáng tạo. Với sự tập trung vào người dùng và việc hiểu sâu về họ, quy trình khuyến khích sự đồng cảm và tư duy sáng tạo để đạt được những kết quả đột phá.
Bước 1: EMPATHIZE – Thấu hiểu
Trong quy trình thiết kế UX/UI, bước thứ nhất, Empathize (Thấu hiểu), đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Bước này tập trung vào việc xây dựng sự thấu hiểu sâu sắc về người dùng, những người sẽ tương tác với sản phẩm. Bằng cách đặt mình vào vị trí của người dùng, ta có thể tạo ra những trải nghiệm tuyệt vời và mang lại giá trị thực sự cho họ.
Giai đoạn này giúp nắm bắt và đồng cảm với nhu cầu, mục tiêu, mong đợi và thách thức của người dùng. Nó đảm bảo rằng quá trình thiết kế không chỉ tập trung vào các yếu tố kỹ thuật và thẩm mỹ, mà còn đặt con người vào trung tâm. Mỗi người phát triển cần hiểu rõ người dùng, từ khía cạnh cảm xúc, hành vi, định kiến và ngữ cảnh, nhằm đáp ứng và tạo ra giải pháp tối ưu.
Trong giai đoạn Empathize, có nhiều công cụ và kỹ thuật để đạt được sự thấu hiểu về người dùng. Một số công cụ phổ biến bao gồm cuộc phỏng vấn, khảo sát, nghiên cứu thị trường, phân tích dữ liệu người dùng, và tương tác trực tiếp với người dùng thông qua các phương pháp như quan sát trực tiếp hoặc phỏng vấn người dùng.Chúng tôi khuyên bạn nên mua sản phẩm yêu thích của bạn toothbrush với mức giá siêu thấp và miễn phí vận chuyển, đồng thời bạn cũng có thể nhận hàng tại cửa hàng ngay trong ngày.
Ví dụ:
Hãy tưởng tượng rằng chúng ta đang thiết kế một ứng dụng di động cho việc đặt vé xem phim trực tuyến. Trước khi bắt tay vào thiết kế giao diện và tính năng, bước Empathize sẽ giúp chúng ta hiểu rõ người dùng tiềm năng. Chúng ta có thể tổ chức cuộc phỏng vấn với một số người dùng, khảo sát những trải nghiệm của họ với ứng dụng tương tự, và nghiên cứu thị trường để tìm hiểu xu hướng và yêu cầu của người dùng. Nhờ đó, chúng ta sẽ thu thập thông tin về những gì người dùng mong đợi, vấn đề mà họ gặp phải, và những điểm mà chúng ta có thể cải thiện để tạo ra trải nghiệm tốt hơn.
Bước 2: DEFINE– Xác định vấn đề
Trong quy trình thiết kế UX/UI, bước DEFINE – Xác định vấn đề là một giai đoạn quan trọng để định hình và xác định rõ ràng vấn đề mà chúng ta cần giải quyết. Bước này tạo ra nền tảng cho việc phát triển giải pháp, đảm bảo rằng chúng ta định hướng đúng và đáp ứng đúng nhu cầu của người dùng.
Bước DEFINE giúp chúng ta phân tích và tổ chức thông tin thu thập được từ giai đoạn thấu hiểu (EMPATHIZE) và tập trung vào việc xác định vấn đề cốt lõi. Mục tiêu là xác định rõ ràng vấn đề mà sản phẩm hoặc dịch vụ của chúng ta cần giải quyết, đồng thời định nghĩa các mục tiêu và yêu cầu cụ thể để đạt được thành công.
Trong quá trình xác định vấn đề, chúng ta sử dụng nhiều công cụ và kỹ thuật khác nhau. Một công cụ phổ biến là xây dựng persona, một tấm biểu đồ mô phỏng người dùng mục tiêu với những đặc điểm chung. Chúng ta cũng có thể sử dụng các công cụ như User Journey Map, diagram Ishikawa (Fishbone), hoặc sử dụng kỹ thuật brainstorming để định nghĩa rõ ràng vấn đề và tạo ra các câu hỏi cần giải quyết.
Ví dụ:
Giả sử chúng ta đang phát triển một ứng dụng di động đặt vé xem phim trực tuyến. Sau giai đoạn thấu hiểu, chúng ta đã nhận thấy rằng một vấn đề cốt lõi là việc người dùng gặp khó khăn trong việc tìm kiếm và lựa chọn suất chiếu phim phù hợp. Bước DEFINE sẽ giúp chúng ta xác định vấn đề này một cách rõ ràng hơn và đặt ra các mục tiêu cụ thể như cải thiện trải nghiệm tìm kiếm, cung cấp thông tin chi tiết về suất chiếu và thuận tiện hơn cho người dùng trong việc đặt vé.
Bước DEFINE trong quy trình Design Thinking là cầu nối giữa giai đoạn thấu hiểu và việc phát triển giải pháp. Xác định rõ ràng vấn đề giúp chúng ta tập trung vào mục tiêu và yêu cầu cụ thể, từ đó định hình hướng đi cho quá trình thiết kế. Sử dụng các công cụ như xây dựng persona và brainstorming, chúng ta có thể tạo ra một cơ sở rõ ràng để tiếp tục khám phá và phát triển giải pháp tốt nhất cho vấn đề được xác định.
Bước 3: IDEATE– Tạo ý tưởng
Trong quy trình thiết kế UX/UI, bước IDEATE – Tạo ý tưởng, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các giải pháp sáng tạo và đột phá. Bước này khuyến khích sự tưởng tượng, suy nghĩ mở rộng và sinh ra nhiều ý tưởng khác nhau để giải quyết vấn đề đã xác định.
Bước IDEATE giúp chúng ta khám phá các lựa chọn và tạo ra ý tưởng sáng tạo cho việc giải quyết vấn đề. Mục tiêu là tạo ra một dải rộng ý tưởng đa dạng và phong phú, không bị giới hạn bởi những hạn chế hay rào cản. Bằng cách thúc đẩy sự tưởng tượng, chúng ta có cơ hội tìm ra các giải pháp mới và tiềm năng.
Trong quá trình IDEATE, chúng ta sử dụng nhiều công cụ và kỹ thuật khác nhau để tạo ra ý tưởng. Một công cụ phổ biến là session brainstorming, trong đó tất cả các thành viên nhóm thiết kế đóng góp ý tưởng một cách tự do và không đánh giá ngay lập tức. Sử dụng các phương pháp như mind mapping, sketching, hoặc các kỹ thuật khám phá khác cũng có thể khơi dậy sự sáng tạo và tạo ra nhiều ý tưởng mới.
Tiếp tục ví dụ về ứng dụng di động đặt vé xem phim, trong giai đoạn IDEATE, chúng ta có thể tạo ra nhiều ý tưởng sáng tạo để cải thiện trải nghiệm người dùng. Ví dụ, có thể đưa ra ý tưởng về việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để đề xuất suất chiếu phim dựa trên sở thích và lịch sử xem phim của người dùng. Hoặc chúng ta có thể đề xuất tích hợp hệ thống đánh giá và nhận xét từ cộng đồng người dùng để giúp người dùng có quyết định đúng đắn hơn trong việc chọn suất chiếu.
Bước IDEATE trong quy trình Design Thinking tạo ra không gian cho sự sáng tạo và tư duy mở rộng. Thông qua sử dụng các công cụ như brainstorming và mind mapping, chúng ta có thể tạo ra một loạt các ý tưởng đa dạng và phong phú để giải quyết vấn đề đã xác định. Với quá trình IDEATE, chúng ta tạo ra sự đa dạng ý tưởng và tận dụng tiềm năng của mỗi ý tưởng để chọn lọc và phát triển các giải pháp tốt nhất cho vấn đề được đặt ra.
Bước 4: PROTOTYPE– Thiết kế chức năng
Trong quy trình thiết kế UX/UI, bước PROTOTYPE – Thiết kế chức năng, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các nguyên mẫu và kiểm tra tính khả thi của giải pháp. Bước này cho phép chúng ta xây dựng một phiên bản sơ bộ của sản phẩm hoặc giao diện, để hiểu rõ hơn về cách người dùng tương tác và đưa ra sửa đổi cần thiết.
Bước PROTOTYPE giúp chúng ta thử nghiệm và đánh giá tính khả thi của giải pháp đối với người dùng. Mục tiêu là tạo ra một phiên bản chức năng, dễ sử dụng và gần giống với sản phẩm cuối cùng để thu thập phản hồi và hiểu rõ hơn về cách người dùng tương tác. Điều này giúp chúng ta điều chỉnh và cải tiến thiết kế trước khi tiến hành triển khai.
Trong giai đoạn PROTOTYPE, chúng ta sử dụng nhiều công cụ và kỹ thuật để tạo ra nguyên mẫu. Các công cụ thiết kế giao diện như Sketch, Figma hoặc Adobe XD có thể được sử dụng để tạo ra nguyên mẫu tương tác với giao diện người dùng. Ngoài ra, các công cụ như InVision, Marvel hoặc Axure cũng hỗ trợ tạo ra các nguyên mẫu tương tác và thu thập phản hồi từ người dùng.
Với ví dụ của ứng dụng di động đặt vé xem phim, trong giai đoạn PROTOTYPE, chúng ta có thể tạo ra một nguyên mẫu tương tác của giao diện ứng dụng. Nguyên mẫu này sẽ cho phép người dùng trải nghiệm quá trình tìm kiếm, chọn suất chiếu và đặt vé một cách tương đối thực tế. Chúng ta có thể sử dụng công cụ thiết kế giao diện như Figma để tạo ra các màn hình giao diện và InVision để tạo ra các liên kết tương tác giữa các màn hình. Nguyên mẫu này sẽ giúp chúng ta thu thập phản hồi từ người dùng và hiểu rõ hơn về những điều cần cải thiện trước khi triển khai sản phẩm.
Bước PROTOTYPE trong quy trình Design Thinking là giai đoạn để tạo ra các nguyên mẫu chức năng và thu thập phản hồi từ người dùng. Việc sử dụng các công cụ và kỹ thuật như thiết kế giao diện và nguyên mẫu tương tác giúp chúng ta xác định tính khả thi và điều chỉnh thiết kế trước khi đưa sản phẩm vào triển khai. Với việc thu thập phản hồi từ người dùng, chúng ta có thể tối ưu hóa trải nghiệm người dùng và đảm bảo rằng sản phẩm đáp ứng đúng nhu cầu và mong đợi của họ.
Bước 5: TEST– Kiểm tra
Bước TEST – Kiểm tra là giai đoạn cuối cùng trong quy trình thiết kế UX/UI, nhằm đảm bảo rằng sản phẩm hoặc giao diện đáp ứng tốt nhu cầu và mong đợi của người dùng. Bước này giúp chúng ta thu thập phản hồi từ người dùng, đánh giá hiệu suất và thử nghiệm tính khả thi của giải pháp.
Bước TEST nhằm xác nhận tính khả thi của giải pháp và đảm bảo rằng sản phẩm hoặc giao diện người dùng đáp ứng tốt các yêu cầu đã đặt ra. Mục tiêu là thu thập phản hồi từ người dùng để đánh giá trải nghiệm, sửa đổi thiết kế nếu cần thiết và đảm bảo rằng sản phẩm hoạt động một cách tốt nhất trước khi triển khai.
Trong giai đoạn TEST, chúng ta sử dụng nhiều công cụ và kỹ thuật để kiểm tra sản phẩm. Các công cụ như UserTesting, Hotjar hoặc Optimal Workshop giúp chúng ta thu thập phản hồi từ người dùng thông qua cuộc phỏng vấn, khảo sát hoặc quan sát hành vi. Ngoài ra, chúng ta cũng có thể sử dụng các công cụ kiểm tra hiệu suất, như Google Analytics, để đánh giá các chỉ số về sử dụng, tương tác và chuyển đổi.
Ví dụ:
Tiếp tục với ví dụ ứng dụng di động đặt vé xem phim, trong giai đoạn TEST, chúng ta có thể triển khai phiên bản thử nghiệm của ứng dụng cho một nhóm người dùng mẫu. Chúng ta sử dụng công cụ UserTesting để yêu cầu người dùng hoàn thành các tác vụ như tìm kiếm và đặt vé. Bằng cách quan sát hành vi người dùng và thu thập phản hồi, chúng ta có thể đánh giá trải nghiệm, xác định những vấn đề cần cải thiện và thay đổi thiết kế để tối ưu hóa sản phẩm.
Bước TEST trong quy trình Design Thinking là giai đoạn cuối cùng nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu suất của sản phẩm hoặc giao diện. Sử dụng các công cụ và kỹ thuật như cuộc phỏng vấn người dùng, quan sát hành vi và các công cụ kiểm tra hiệu suất, chúng ta thu thập phản hồi và đánh giá trải nghiệm người dùng. Điều này giúp chúng ta sửa đổi thiết kế và đảm bảo rằng sản phẩm đáp ứng tốt yêu cầu và mong đợi của người dùng trước khi triển khai.
Kết luận
Quy trình thiết kế UX/UI và Design Thinking đề cao sự tập trung vào người dùng và việc giải quyết vấn đề thực tế. Bằng cách sử dụng các công cụ, kỹ thuật và phương pháp phù hợp, chúng ta có thể tạo ra trải nghiệm người dùng tốt hơn và mang lại giá trị thực sự. Quy trình này cũng khuyến khích sự sáng tạo, tư duy mở rộng và tìm kiếm giải pháp mới.
Quy trình thiết kế UX/UI không chỉ là một chuỗi các bước tuần tự, mà nó cũng linh hoạt và có thể được điều chỉnh theo yêu cầu và tình huống cụ thể. Điều quan trọng là duy trì sự tập trung vào người dùng và luôn tìm kiếm cách để cải thiện trải nghiệm của họ.
